اعمال مخصوص شب‌های قدر + ذکر معروف و عبادات شب نوزدهم ماه رمضان

به گزارش راهبرد معاصر، شب قدر اعمال ویژه‌ای دارد که لازم است از آن‌ها مطلع بود؛ زیرا راز سعادتمند شدن انسان‌ها در این شب عزیز است. اعمال شب قدر بر دو نوع است، یکی آن که در هر سه شب انجام می شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های نوزدهم، بیست و یک و بیست و سوم است. درادامه این مطلب اعمال مخصوص شب‌های قدر، ذکر معروف و اعمال شب نوزدهم ماه مبارک رمضان تقدیم مخاطبان می‌شود.

اهمیت شب قدر در متون دینی اسلام به اندازه‌ای است که آگاهی از این مهم و اعمال ویژه آن برای هر مسلمانی لازم است.

از پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز نقل است: از خداوند به دور باد و نفرین بر کسی که به شب قدر برسد و زنده باشد، اما آمرزیده نشود.

انس بن مالک از پیامبر (ص) نقل کرده است که فرمودند: ماه مبارک رمضان به شما رو آورده و در این ماه، شبی برتر از هزار ماه است و هر کس از فیض شب قدر محروم شود، از همه خیرات بی‌نصیب مانده است و محروم نمی‌ماند از برکات شب قدر، مگر کسی که خویشتن را محروم کرده است.

از امام محمد باقر (ع) نیز درباره به وجود آمدن شب قدر نقل است: اگر خداوند کار‌ مؤمنان را چند برابر نکند، به سر حد کمال نمی‌رسند، اما از راه لطف، کار‌های نیکوی آن‌ها را چند برابر می‌فرماید تا کاستی‌ آنها جبران شود.

بر این اساس، راز سعادتمند شدن انسان‌ها در شب قدر، عمل اختیاری صالحی است که با عنایت خداوند، برکت یافته و چند برابر می‌شود.

از حضرت رسول (ص) نیز پیرامون شب‌زنده‌داری شب قدر، نقل است که فرمودند: کسی که شب قدر را شب‌زنده‌داری کند، تا شب قدر آینده، عذاب دوزخ از او دور شود.

امام موسی بن جعفر (ع) نیز درباره شب قدر فرمودند: کسی که در شب قدر غسل کرده و تا سپیده صبح شب زنده‌داری کند، گناهان او آمرزیده می‌شوند.

همه این روایات بر این مطلب دلالت دارند که برخی مقدرات و پاداش‌ها، مانند دور شدن از عذاب دوزخ، نتیجه کار خود بندگان است و سرنوشت هر انسانی در شب قدر به دست خود او رقم می‌خورد.

در شب قدر به خواندن دعا‌هایی از جمله "جوشن کبیر"، "دعای افتتاح" و "ابوحمزه ثمالی" سفارش شده است، زیرا انسان با یادآوری لطف، گذشت، کرم، رحمت و بخشش بی‌پایان خدای مهربان، او را در کنار و دستگیر خویش می‌بیند و نور امید در دلش می‌درخشد.

ذکر معروف شب قدر

ذکر معروف شب قدر و بخشی از اعمال این شب عزیز، دعایی است که در ادامه می‌آید. از امام سجاد زین‌العابدین علیه‌السلام، روایت است که این ذکر معروف را شب‌ها می‌خواندند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْدا دَاخِرا لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعا وَ لا ضَرّا وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءا أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّهِٔ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِٔ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِٔ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی نَاسِیا لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لا [غَافِلا]لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لا آیِسا مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ [کُنْتُ]أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍٔ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَهٍٔ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ.

خدایا شام کردم در حالی که برای تو تنها بنده کوچک و خواری هستم که برای خویش سود و زیانی را به دست ندارم و نمی‌توانم از خود پیش‌آمد بدی را بازگردانم، به این امر بر خویش گواهی می‌دهم و در پیشگاهت به ناتوانی و کمی چاره‌ام اعتراف می‌کنم.

خدایا بر محمّد (ص) و خاندان محمّد (ص) درود فرست و آن‌چه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادی، وفا کن و آن‌چه را به من عنایت فرموده‌ای، کامل ساز که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست و خوار تو هستم.

خدایا مرا فراموش کننده ذکرت قرار مده، در آن‌چه مرا سزاوار آن فرمودی و نه فراموش کننده احسانت، در آن‌چه عطایم کردی و نه ناامید از اجابتت، گرچه مدّت زمانی طولانی شود، چه در خوشی یا ناخوشی یا سختی یا آسانی یا عافیت یا بلا یا تنگدستی یا در نعمت همانا تو شنونده دعایی.

این دعا را کفعمی از امام سجاد زین‌العابدین علیه‌السلام روایت کرده است که در این شب‌ها، در حال قیام و قعود و رکوع و سجود می‌خواندند و علاّمه مجلسی گفته است: بهترین اعمال در این شب‌ها، درخواست آمرزش و دعا است، برای حوائج دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان‌که زنده اند و چه آنان‌که از دنیا رفته اند، و خواندن اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام، به هر اندازه که بتواند.

در بعضی از روایات وارد شده است: دعای جوشن کبیر را در این سه شب بخواند. روایت شده است که خدمت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله، عرض شد: اگر شب قدر را یافتم، از خدای خود چه بخواهم؟ فرمودند: عافیت.

اعمال شب قدر

اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است: اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.

اعمال مشترک

۱) غسل کردن که بهتر است مقارن غروب آفتاب غسل کرده و نماز عشا با غسل خوانده شود.

۲) خواندن ۲ رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید را خوانده و بعد از نماز، هفتاد مرتبه گفته شود: اَستَغفُرِاللهَ رَبّی وَ اَتوبُ اِلَیهِ.

۳) قرآن را باز کنید و در مقابل خود گذاشته و دعای زیر را بخوانید و بعد از آن، حاجت خود را از خدا بخواهید.

۴) مصحف شریف (قرآن) را بر سر بگیرید و مناجات زیر را بخوانید و بعد از آن، حاجت خود را از خدا بخواهید.





۵) زیارت بارگاه امام‌ حسین (ع) و خواندن زیارت آن حضرت:




۶) احیا داشتن (بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شب‌ها. در روایات بسیاری از پیامبر (ص) و معصومین (ع) نقل شده است هر کس شب قدر را احیا کند، گناهان او آمرزیده شود.

۷) فضیلت و پاداش بسیار دارد که صد رکعت نماز خوانده شود و بهتر است در هر رکعت، پس از سوره‌ مبارک حمد، ده مرتبه سوره‌ توحید خوانده شود.

۸) خواندن دعای زیر و طلب بخشش و رحمت از خدا جهت گشایش امور مسلمین و خلق خدا:



در این شب‌های مبارک، اعمال زیر نیز سفارش شده است:

خواندن ۲ رکعت نماز برای سلامتی امام زمان (عج) و تعجیل در ظهور آن حضرت

خواندن ۲ رکعت نماز برای شادی روح همه‌ درگذشتگان و اسیران خاک و ۲۵ بار گفتن ذکر "اللهم اغفرلی لجمیع المؤمنین و المؤمنات و المسلمین و المسلمات"

خواندن ۲ رکعت نماز تقدیم به اهل بیت پیامبر (ص) و خواندن دعای توسل

خواندن ۲ رکعت نماز حضرت زهرا (س): در رکعت اول بعد از حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از حمد، صد مرتبه سوره توحید

خواندن سوره‌های مبارک دخان و قدر

اعمال شب نوزدهم ماه رمضان

صد مرتبه گفته شود: "اَستَغفُرِاللهَ رَبّی وَ اَتوبُ اِلَیه"

صد مرتبه گفته شود: "اَللّهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرَالمومنینَ"


خواندن این دعا‌ها







اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان

۱) خواندن دعای جوشن‌کبیر

۲) خواندن این دعا:

اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان

۱) خواندن سوره‌های مبارک عنکبوت، روم و دخان

۲) هزار مرتبه خواندن سوره قدر

۳) خواندن دعا‌های جوشن‌کبیر، مکارم‌الاخلاق و افتتاح

۴) خواندن دعای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف:

"أَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنْ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلى آبائِهِ فِی هذِهِ السَّاعَةِ وَ فی کُلِّ ساعَة وَلِیّاً وَ حافِظاً وَ قائِداً وَ ناصِراً وَ دَلِیلاً وَ عَیْناً حَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیها طَوِیلاً َ بِرَحمَتِکَ یا اَرحَم الراحِمین"

۵. خواندن ۸ رکعت نماز و طلب استغفار و دعا برای خلق خدا